pagina 4/5

Uit de SCHEEPSKRANT VAN DE MARINIERSKAZERNE TE MANOKWARI.

1e jaargang no.7 d.d 1juni 1961

VAN LAND EN VOLK VAN NIEUW-GUINEA

=================================

Bestuur in het binnenland

Het grootste deel van de bevolking van Nieuw-Guinea is " onder bestuur" gebracht, terwijl er altijd nog wel een driehonderdduizend papoea's zijn, die niet onder bestuur zijn. Tussen twee haakjes moet ik er nog even voor nieuwkomers bij vertellen, dat de gehele bevolking in Nederlands Nieuw-Guinea nog geen miljoen telt. Het grootste deel is dus "onder bestuur". Wat wil dat nu in de praktijk zeggen? Hoe zit dat bestuur in het binnenland in elkaar? Hoe oefent het Nederlands gezag zijn bestuur onder de papoea's uit?

De eerste gzagsdrager, die het meest met de bevolking te maken heeft is de KORANO. Hij is zoiets als een burgemeester. Hij wordt   niet door de bevolking gekozen, maar door het bestuur aangesteld. Hij is persé niet altijd de vertrouwensman van de kampong. In gebieden, die pas onder bestuur zijn, kan het gebeuren dat na de eerste kontakten een man als korano wordt aangesteld, die het meest op de voorgrond treedt of het meest vrij en brutaal is, of die al een aardig mondje Maleis kent.

Die man moet op een goede dag naar de kust komen,  naar de toean HPB ( hoofd plaatselijk bestuur ). Hij krijgt daar gratis een mooi kakipak cadeau met pet. Op zijn borst prijkt het embleem van zijn waardigheid, een schildje in rood, wit en blauw met de letter J er op. Hij is dan korano geworden. Hij krijgt er geen salaris voor, maar hij behoeft ook nooit koelidiensten te verrichten, zoals bospaden schoonhouden, bruggetjes herstellen, vrachtjes dragen voor de toeans van het bestuur, onderwijs , medische dienst etc. Hij moet alle bevelen van het bestuur aan zijn mensen overbrengen en zorgen dat het uitgevoerd wordt. En als het niet uitgevoerd wordt dan moet hij op het matje komen. Hij moet bijvoorbeeld ook zorgen, dat de kampong er netjes onderhouden uitziet en dat er om de zoveel tijd nieuwe woningen gebouwd worden.

Iedere kampong heeft dus een korano. Een hele groep kampongs samen vormen een district. Op de hoofdkampong van het district zit dan het eigenlijke BESTUUR. De bestuurspost heeft twee belangrijke toeans. Op de eerste plaats: de bestuursambtenaar die "BA " genoemd wordt en op de tweede plaats; aan hem ondergeschikt  : de politiecommandant, die de rang heeft  van Hoofdagent of posthuiscommandant. Allebei hebben ze enkele mensen onder zich. De politiecommandant gewoonlijk een 15 politieagenten, die tot taak hebben regelmatig te patrouilleren in groepjes van 5 door alle kampongs van het gebied om te horen of er gevochten wordt en om te voorkomen, dat er onderling gevochten wordt.  

Is er ergens iemand vermoord, dan gaat de politie er onmiddellijk op af om de dader (s) te grijpen. Het patrouillewerk van de politie is van het allergrootste belang voor een goede  en snelle pacificatie van een gebied. Van het veelvuldig patrouilleren en van een correct en doortastend optreden van de poltie hangt kolossaal veel af. Omdat men dit altijd begrepen heeft, heeft men van het begin af aan veel zorg besteed aan een goede disciplinevorming van de papoeapolitie. De politie vormt immers de ruggegraat van het bestuur. 

 Naast en boven die politiecommandant staat de BA of soms HBA ( hoofdbestuursambtenaar ). Deze BA'S en HBA'S zijn op het ogenblik bijna allemaal papoea's. Men vindt er nog wel enkele Ambonezen en Keiezen onder, maar toch niet zoveel meer. De binnenlandse bestuursambtenaren hebben zes jaar lagere school gehad en vijf jaar  Bestuursschool in Hollandia. De nieuwe generatie, die de laatste jaren de zeker niet gemakkelijke opleiding volbracht heeft, spreekt vrij goed Nederlands en verstaat het uitstekend. Je moet met die mensen dus geen Maleis praten, want dat zou beslist een beetje koloniaal aandoen.

Die BA heeft meestal de beschikking over een zgn. "Schrijver ". Dit is een papoea, weliswaar met een veel mindere opleiding. Als de BA er niet is, dan neemt de schrijver het bestuur waar. De schrijver brengt alle bevelen van de BA overaan de korano. Boven de BA staat óf de HBA óf de Contoleur. De contoleur is tot nu toe nog steeds een Europeaan met een universitaire opleiding. Sinds enkele jaren heeft men daar nog een rangetje tussen geschoven; de zgn. AA-ambtenaar. Dat is een jonge vent, die zijn eindexamen HBS of Gymnasium heeft gehaald en daarna een opleiding van een jaar in Hollandia heeft gehad.

Daarna wordt hij ter beschikking gesteld van de controleur, die hem  vaak plaatst op een onderafdeling in het binnenland en om daar onder zijn toezicht en onder zijn controle te werken. Is de plaats van enige importantie dan is die controleur in die hoofdplaats tevens HPB, dwz. : Hoofd Plaatselijke Bestuur. Boven de controleur en de HPB's staat de resident. Nederlands Nieuw-Guinea kent 6 residenties. De residentie Hollandia, Merauke, Fak Fak, Manokwari, Biak en het Centrale Bergland. Boven de residenten staat de gouverneur, die voor een tijd van vijf jaar door de Kroon benoemd wordt. De gouverneur wordt in zijn beleid bijgestaan door een aantal diensten ( Financiën, Land, Bosbouw, Gezondheidszorg, Onderwijs, Sociale Zaken, Verkeer en Energie, etc.) Aan het hoofd van een dienst staat een directeur, die we ook wel de diensthoofden noemen. Het zijn zo'n beetje de ministers van gouverneur.  

VLAM ( Vlootaalmoezenier ) 

vervolg pagina 6